Stack (STX), modüler ve özelleştirilebilir olacak şekilde tasarlanan ve geliştiricilerin kolaylıkla blokzincir uygulamaları oluşturmasına olanak tanıyan bir blok zincir projesidir. Stacks, akıllı sözleşmeler için bir Bitcoin Katmanıdır; akıllı sözleşmelerin ve merkeziyetsiz uygulamaların Bitcoin’i bir varlık olarak kullanmasını ve Bitcoin blok zincirindeki işlemleri gerçekleştirmesini sağlar. STX coin ise bu ağın yerel kripto para birimidir.
En büyük kripto para birimi olan Bitcoin, en değerli ve en dayanıklı merkeziyetsiz varlıktır. Stacks, Bitcoin blok zincirini güvenliğinde kendi blok zinciri üzerinde merkeziyetsiz uygulamalar çalıştırılmasına izin verir. Bu anlamda da Bitcoin blok zinciri ve BTC için önemli bir kullanım alanı sunmaktadır.
Stack (STX) Projesi
Stack blok zinciri, her biri blok zincirindeki belirli bir işlevden sorumlu olan bağımsız yazılım modülleri yığını (stack) kullanılarak inşa edilir. Bu açıdan da Stack blok zincirinin modüler tasarımı, geleneksel monolitik blok zincirlerine kıyasla daha fazla esneklik ve ölçeklenebilirlik sağladığı ifade edilmektedir. Böylece geliştiriciler blok zinciri bağımsız modüllere ayırarak tüm sistemi bozmadan yeni özellikler ve işlevler ekleyebilirler.
Stack projesi ise Bitcoin blok zincirinde NFT, DeFi gibi alanlarda akıllı sözleşmeler ile merkeziyetsiz uygulamalar yaratmak için geliştirilmiştir. Stack ilk bakışta bir Layer-2 gibi gözükse de, günümüzdeki Layer-2 projelerinden farklı bir yapıya sahiptir. Günümüzdeki Katman-2 projeleri, geliştirildikleri ağı kendi içerisinde ölçeklendirirken, Stack bu kavramı tamamıyla zincir dışına çıkarmış ve sadece güvenlik ihtiyacı için Bitcoin ağına bağlı kalmıştır.
Bu aynı zamanda Stacks’i Ethereum’daki Optimism veya Arbitrum gibi Layer-2 ölçeklendirme çözümlerinden ayıran özelliktir. Bu noktada Stack Bitcoin’i anlaşılabilir kılıp, blok üretmeye devam edebilmeleri ve işlevsellik, hız için ek katmanlar ekleyebilmeyi ön plana çıkarmaktadır.
Bu açıdan Stack ve diğer Layer-2 projeleri şu şekilde resmedilebilir.
Stack Blok Zinciri
Stacks, Transfer Kanıtı yani Proof of Transfer konsensüs mekanizması ve Clarity dili geliştirilmiştir. Stacks katmanındaki tüm işlemler otomatik olarak şifrelenir ve Bitcoin ana zincirine bir hash şeklinde kayıt edilir. Bu açıdan Stacks blokzincirinin blokları %100 Bitcoin hashpowerı ile güvence altına alınmıştır. Stacks blok zincirindeki işlemlerini yeniden sıralamak (re-org) için bir saldırganın Bitcoin blok zincirindeki çoğunluğu ele geçirmesi gerekmektedir.
Proof of Transfer
Stack blok zinciri diğer birçok blok zincirden farklı olarak Proof of Transfer yani transfer ispatına dayalı olarak çalışır. Transfer kanıtı (PoX), Proof of Burn (yanma kanıtı) mekanizmasının bir uzantısı olarak sınıflandırılmaktadır. PoX, yeni bir blok zincirini güvence altına almak için yerleşik bir blok zincirinin iş kanıtı kripto para birimini kullanır. Ancak proof of burn’dan farklı olarak madenciler kripto para birimini yakmak yerine taahhüt edilen kripto para birimini ağdaki diğer bazı katılımcılara aktarır.
Stack (STX) Kurucuları
Stacks (STX), Muneeb Ali ve Ryan Shea tarafından mevcut web ve mobil uygulamaların altında yatan sorunları çözmek için 2013 yılında Princeton Bilgisayar Bilimleri bölümünde Blockstack’i (daha sonra Stacks olarak yeniden değiştirildi) kurdu. Muneeb’in doktora tezi Blockstack üzerineydi. İkili yeni girişimlerini 2014 yazında Y Combinator hızlandırıcısından geçirdi. Tamamlandıktan sonra, Union Square Ventures (USV) liderliğinde Naval Ravikant, SV Angel ve diğerlerinin katılımıyla bir tohum turu gerçekleştirdiler.
2014’te blok zinciri tabanlı bir merkezi olmayan kimlik (DID) sistemi başlattıktan sonra ekip, 2015’te o zamanki Blockstack platformu için ilk tasarımı yayınladı. Eşler arası iletişim ve veri depolama sistemi üzerinde Ar-Ge çalışmalarına başladılar. Ar-Ge aşaması 2017’ye kadar sürdü ve Blockstack’in, Blockstack Browser’ın geliştirici sürümünü ve merkezi olmayan bir depolama sistemini içeren geliştirici platformunun alfa sürümünü yayınlamasıyla sonuçlandı. 2017 yılı sonunda şirket ayrıca USV liderliğinde Lux Capital, Digital Currency Group ve diğerlerinin katılımıyla Seri A yoluyla iki ek finansman turu ve Reg D çerçevesi aracılığıyla bir token arzı sağladı.
STX coin ise 2019 yılında SEC tarafından onaylı bir şekilde piyasaya sürülmüştür.
STX Coin
STX coin, Stack blok zincirinin yerel kripto para birimidir. Ağ üzerinde işlem yapmak için gas ücreti olarak kullanılan STX coin, maksimum arzı 1.818.000.000 adettir. STX işlem ücreti ödemenin dışında ağ üzerinde stake edilerek, kullanıcıların Bitcoin kazanmaları sağlanır.
STX Coin Yorum
STX coin 2017 yılında temelleri atılmış ve 2019 yılında SEC tarafından onaylı bir şekilde coin satışı gerçekleştirmiştir. STX coin bu açıdan da birçok yatırımcı için SEC’den onay almış bir proje şeklinde adlandılmaktadır. STX, Bitcoin ekosisteminin özellikle NFT ve DeFi alanlarının gelişmesi ile önemli bir kullanıcı ve popülarite kazanması beklenebilir.
STX Coin Geleceği
STX coinin geleceği, hem geliştirici ekip hem de Bitcoin ana ağında merkeziyetsiz uygulamaların gelişimi ile bağlantılıdır. STX coin ve Stack blok zinciri ağın kullanım alanın ve Bitcoin üzerindeki uygulama sayısının artması ile popülerlik kazanabilir.
Bu açıdan STX coin ve blok zincirin geleceği Bitcoin ana ağındaki aktivite ile de bağlantılıdır. 2023 yılının ilk çeyreğinde Bitcoin ağı üzerinde çıkarılan NFT’ler, Bitcoin özelindeki ekosistemlere dikkat çekmiştir.
STX Coin Ne Zaman Çıktı?
STX coin, 2019 yılında piyasaya çıkmıştır.