Proof of Stake (PoS), bir sistemin işleyişini aksatmaya yönelik işlemleri engellemek amacıyla geliştirilen bir algoritmadır. Proof of Work’a dayalı algoritmalardan farklı olarak, PoS sermaye gücünü öne çıkarır.
2011 yılında Bitcointalk forumunda Quantum Mechanic adlı bir kullanıcı tarafından önerilen PoS kavramı, Bitcoin ve diğer kripto paraların aşırı enerji tüketimini azaltmayı ve madenciliği daha sürdürülebilir hale getirmeyi amaçlar. PoS algoritması, hesaplama gücüne dayalı PoW algoritmasının yerine geçebilecek bir çevreci alternatif sunar.
Proof of Stake kavramı ilk kez 2011 yılında Bitcointalk formunda Quantum Mechanic isimli bir kullanıcı tarafından önerilmiştir. Bu öneriye göre sıradaki blogu doğrulamak için rastgele seçilmiş bir düğüm yeterli olacaktı. Böylece Bitcoin (BTC) tarafından da kullanılan Proof of Work algoritmasında harcanan aşırı enerjinin önüne geçilecek ve madencilik daha kolay hale gelecekti.
Proof of Stake Tarihi
Proof of Stake algoritması, kripto para dünyasına 2011 yılında Bitcointalk forumunda önerildi. Ardından, 2012 yılında blok zinciri geliştiricileri Sunny King ve Scott Nadal tarafından yayımlanan bir makalede sunulan Proof of Stake algoritması, Bitcoin madenciliği sırasında ortaya çıkan yüksek enerji tüketimi ve diğer sorunların üstesinden gelmeyi hedeflemiştir. İlk kez kullanılan Proof of Stake algoritmasına sahip olan kripto para birimi Peercoin olarak bilinir.
Zaman içinde, Proof of Stake algoritması hem gerektirdiği avantajlar hem de güvenlik yapısı nedeniyle Proof of Work algoritmasına tercih edilmeye başlanmıştır. En büyük kripto paralardan biri olan Ethereum (ETH) bile, 2022 yılında tamamlanan Merge güncellemesiyle Proof of Stake algoritmasına geçmiştir. Proof of Stake, yüksek işlem gücüne sahip fiziksel cihazları gerektirmediği için, blok zincirlerine çevre dostu bir yapı sunar.
Proof of Work Nasıl Çalışır?
PoS algoritması, PoW’a benzer yönler taşırken farklı bir yaklaşımla çalışır. Madencilik yerine, PoS’da doğrulayıcılar veya validator’lar adı verilen kullanıcılar işlem doğrulama rolünü üstlenir. Ağ üzerinde doğrulayıcı olmak için belirli bir miktarda coin (hisse) stake etmek gerekir.
Doğrulayıcılar, ağı denetler ve işlemleri onaylar. Ağa daha fazla coin stakeden doğrulayıcılar daha fazla seçilme olasılığına sahip olur. Bu sayede PoS, PoW’un %51 saldırısı riskinden korunmaya yardımcı olur. PoS, teknik ekipman gereksinimini azaltır ve sermaye odaklıdır. Blok zincirlerde doğrulayıcılar ve adaylar olarak iki farklı katılımcı tipi bulunur. Doğrulayıcılar işlem onaylama işlevini yerine getirirken adaylar, güvenilir doğrulayıcıları seçip ağın güvenliğini sağlar.
Proof of Stake algoritması kullanan bir blok zinciri üzerinde genellikle iki şekilde coin stake edebilirsiniz:
1. Doğrulayıcı (Validator) Rolü: Doğrulayıcılar, blok zinciri üzerinde tam düğüm çalıştırarak görev yaparlar. Tam düğüm, bir blok zinciri ağındaki tüm işlemlerin kopyasını içerir. Proof of Work algoritması ile çalışan zincirlerdeki madencilerin rolünü üstlenirler. Validator’lar, blokları ekler ve işlemleri doğrularlar. Blok zinciri üzerindeki işlemler, sadece validator’ların onayını aldığında tamamlanır. Validator’lar, bir düğümü coin stake ederek kurduktan sonra ağda işlem onaylama yetkisini kazanabilirler.
2. Aday (Nominator) Rolü: Adaylar, tam düğüm kurmak yerine elindeki coinleri güvenilir doğrulayıcıları seçerek stake ederek ağın güvenliğini sağlarlar. Bu süreç, düğümün üzerindeki kilitli değeri artırmanın yanı sıra düğümün zincir üzerindeki söz hakkını artırır. Bu şekilde, düğüme stake edenler ve düğüm sahipleri daha fazla getiri elde edebilirler.
Proof of Stake’un Avantajları ve Dezavantajları
Proof of Stake, Proof of Work ile kıyaslandığında birçok avantaja sahiptir. Ancak, PoS algoritmasının bazı zayıf noktaları da bulunur. Örneğin, PoS algoritmasında lider doğrulayıcı seçimi, stake edilen coin sayısına dayalı olarak yapılır. Ancak sadece coin sayısının dikkate alınması, aynı doğrulayıcının daha fazla işlem ücreti toplamasına, zenginleşmesine ve daha fazla söz hakkına sahip olma olasılığının artmasına neden olabilir. Bu durum, ağın daha merkezi bir yapıya evrilmesine yol açabilir. Bir diğer zayıf nokta ise seçilen doğrulayıcının görevini zamanında yerine getirmemesi durumunda oluşacak aksamalardır. Tüm bu zayıflıklar ve sorunlar, Proof of Stake kavramını geliştiren projelerle çözülmeye devam eder. Bazı PoS projeleri, stake edilebilecek maksimum coin miktarını sınırlayabilir veya yedek doğrulayıcı seçimine izin verebilir.
Proof of Stake Coinleri
PoS mekanizması birçok kripto paranın temelini oluşturur. İlk PoS kripto para olan Peercoin’in yanı sıra Cardano, Solana ve Polkadot gibi projeler de PoS algoritmasını kullanır. Bu algoritma, PoW’a göre daha çevre dostu bir çözüm sunar ve ağ güvenliğini ve geliri bir araya getirir.